Beleven van religie

in deze tijd

 

 

‘Bevlogen’, is het eerste woord dat in mij op komt  na de belevenis van het symposium ‘Het beleven van religie in deze tijd’, op 11 november in Katwijk.  Alle sprekers waren ieder vanuit hun eigen achtergrond met passie, humor en gedrevenheid aan het woord. De sprekers kregen vragen te beantwoorden zoals ‘Wat is onopgeefbaar?’ Annemiek Schrijver, die het gesprek leidde, riep tot slot op om naar deze site, van de Soefi Beweging, je eigen visioen te sturen en je eigen gedachten over een vreugdevolle viering van het leven.

Karimbaksh Witteveen, die door Annemiek Schrijver gewoon Johannes genoemd werd, opende de middag in de soefitempel Murad Hassil met een prachtige toespraak waarin naar voren kwam dat we moeten zoeken naar de overeenkomsten en niet naar de verschillen tussen religies. Daarbij is het Godsideaal van belang. Ieder mens zou er vrij in moeten zijn om dit beeld zelf te maken, en de Goddelijke werkelijkheid stijgt hier boven uit. Eenheid komt in de mystiek van alle religies naar boven, aldus deze leider van de Soefi Beweging Verscheidenheid kan juist een verrijking zijn zoals de kaarsen op het Soefi-altaar verbeelden. De Godsbeelden in diverse religies zijn als de vlakken op een fijn geslepen diamant. Het Ene Wezen leeft in de ziel van ieder mens; het Godsbeeld waarop men zich richt maakt daarin niets uit. Bij Witteveen, maar ook bij de andere sprekers kwam naar voren dat het conflict tussen wetenschap en religie zich steeds meer verzoent. Zo kan er onderling respect ontstaan tussen de diverse religies. Deze mooie inleiding eindigde met het gebed Saum met aansluitend het lied: ‘Speak to me’, een compositie van Ratan Witteveen, de enige jaren geleden overleden vrouw van Karimbakhsh Witteveen.

Na een stilte kondigde organisator Ananda Antonius, die complimenten verdient voor zijn goede aanpak, rabbijn Awraham Soetendorp aan. Een warm verhaal volgde met meteen de opening waarin Soetendorp stelde dat het wonder van het ‘zijn’ komt doordat mensen keuzes maken. En toch is er ook sprake van een kosmische orde. De waarde en kracht van vriendschap wordt hier gedeeld in deze tempel, de Universel, aldus Soetendorp. God heeft de wereld geschapen voor de mens en de mens moet er een wereld van waardigheid en samenwerking van maken. Mensen moeten er voor elkaar zijn tot in de kleinste dingen; tijd en aandacht hebben voor elkaar. We hebben elkaar existentieel nodig om verder te bouwen aan een betere wereld. Soetendorp haalde hierbij de redding van zijn ouders in de tweede wereldoorlog aan door boer Piet. Mensen dragen sporen van zwakte en kracht. Wij hebben de majesteit om de wereld te vormen: ‘One human family with one common destiny’. Rabbijn Soetendorp sloot af met het ontroerende lied Elia omdat hij geïnspireerd was door het lied van Ratan.

Priester Antoine Bodar was duidelijk in zijn stelling dat het de mens altijd vrij moet staan om zijn eigen geloofsovertuiging te hebben in de maatschappij. Maar ook om van godsdienst af te zien, als het maar in vrijheid kan geschieden. De kerk moet zonder ophouden de weg, de waarheid en het leven blijven verkondigen. Geloof en rede zijn de beide vleugels om de waarheid te kunnen aanschouwen, aldus Bodar. Elk mens moet de waarheid blijven zoeken. Laat de eigen religies blijven bestaan in hun eigen waarde; godsdiensten zijn niet gelijk. Mensen zijn wel gelijkwaardig! Vat elk ander op als een ander ‘ik’ en streef broederschap en vriendschap na. Daar kunnen de verschillende godsdiensten aan bijdragen met elk hun eigenheid. Bodar sloot dit betoog af met het Onze Vader. ‘Bid in stilte want bidden in stilte, is verkeren met God.’

Imam Abdulwahid van Bommel was de laatste spreker Hij hoorde veel paralellen tussen de religies bij de vorige sprekers. Vroeger was geloven net zo vanzelfsprekend als ademhalen. Dat zijn we tegenwoordig een beetje kwijtgeraakt, aldus Van Bommel Hij noemde bewustzijn het grootste mysterie, en haalde daar ook de wetenschap bij aan. Door de komst van de mens is het universum zich bewust geworden. De wetenschap zegt eenvoudig: E=MC². Deze formule drukt uit datmassa een vorm is van energie). Wij zijn deeltjes van het universum, sterrenstof. Dit verbindt ons met het heelal en met elkaar. Rumi  vertelt ook over de ertsen en steen, de plantenwereld, dierenwereld en de mens; één en heel. Van bommel sprak ook over de zuivering van het hart opdat het als een spiegel kan zijn. Zelfkennis is een voorwaarde om een godlievend leven te leiden. Het gaat om beleving; daar kun je je voor open stellen. Ga op weg en onderweg kom je het geschenk tegen (de mystieke ervaring), aldus Van Bommel, die ook de parallel met de ademhaling maakte. We ademden in en uit: ‘Oh, mijn denken kom tot rust binnen de gezegende vrede die in mij is’. 

Na de pauze heeft Annemiek Schrijver de leiding over het forumgesprek tussen de sprekers en een aantal mensen uit de zaal. Er komen bijzondere vragen voorbij als: wat is onopgeefbaar? Voor de één is dat Christendom, voor een ander het verlangen naar de Ene. Voor rabbijn Soetendorp was deze vraag overbodig omdat hij zich bevrijd voelt. Weer een ander wil zijn eigen ontwikkeling blijven doormaken in de Islam.

Soefisme en economie, de gezondheidszorg, de eindigheid van het leven, de crisis en het woord God dat soms beladen lijkt in de media komen aan de orde. Ook oud-premier Ruud Lubbers droeg zijn steentje bij door te spreken over het handvest van de aarde. Een uitspraak over ‘de vreugdevolle viering van het leven’ ontlokte de reactie dat religies hier meer aan zouden moeten werken, volgens Lubbers, in plaats van te veel naar oude verhalen te blijven kijken. Rabbijn Soetendorp constateerde dat juist jongeren veel interreligieus met elkaar in gesprek zijn - dat geeft hoop voor de toekomst. Hij zei dan ook: ‘Als je niemand uitsluit vorm je het evenbeeld van god’. We hebben elkaar nodig, samenzijn met anderen is verrijkend en ook nodig in de wereld.

 

 verslag: Ganesh van der Veer